szkoła
DZISIAJ :
2.08.2015
Gustawa, Kariny, Stefana
HOME  
KOMUNIKATY  

PATRON

Zofia Nałkowska 1884-1954

- powieściopisarka, publicystka, autorka dramatów.
Zofia Nałkowska urodziła się w Warszawie 10 listopada 1884 roku. Ojcem jej był wybitny uczony i publicysta Wacław, zmarły w 1911 roku, matką Anna z Szafranków, autorka kilku książek. Wpływ więc domu rodzinnego na osobowość i kształtowanie się świadomości intelektualnej późniejszej autorki Medalionów był ogromny.
 
Szkołę średnią ukończyła Nałkowska w Warszawie, następnie uczęszczała na wykłady tzw. Uniwersytetu Latającego. Była to tajna wyższa uczelnia, prowadzona przez naukowców polskich, którzy nie chcieli wykładać na uniwersytecie rosyjskim. Nałkowska studiowała filozofię, historię, geografię, ekonomię i językoznawstwo. Debiutowała w 1898 roku r. na łamach "Przeglądu Tygodniowego" ogłaszając wiersz Pamiętam. Od 1899 po 14 grudnia 1954 roku prowadziła dzienniki, zebrało się tego 67 zeszytów i skoroszytów.
 
Zofia Nałkowska była przez pół wieku jedną z czołowych postaci naszego życia literackiego i stykała się z najwybitniejszymi pisarzami - z Żeromskim, Brzozowskim, Berentem, Tadeuszem Micińskim, Orkanem, Sieroszewskim, Kadenem-Bandrowskim, Boyem i innymi; stąd też jej dzienniki stanowią świadectwo epoki, ukazując przy tym przeżycia osobiste pisarki. W 1904 roku poślubiła Leona Rygiera, poetę i prozaika, debiutującego w 1900 roku tomem poezji Z greckich motywów, przyjaciela Janusza Korczaka, od 1907 roku pedagoga, długoletniego nauczyciela języka polskiego w szkole średniej im. Reja w Warszawie. Małżeństwo okazało się niedobrane; w 1918 roku Nałkowska uzyskała formalny rozwód. Do 1927 roku podpisywała jednak swe utwory jako Rygier-Nałkowska.
 
W 1906 roku ukazała się jej pierwsza powieść Kobiety, mająca kilka wydań i przekłady na języki obce, w 1907 roku powieść Książę i w 1909 roku powieść Rówieśnice. "Było to objawienie nowej, znakomitej, wnikliwej, a prostej prozy. Prozy unowocześnionej, a jednocześnie przenikniętej najlepszymi tradycjami polskimi i francuskimi jasności psychologicznej" - mówił Jarosław Iwaszkiewicz w 1952 roku na jubileuszu Nałkowskiej. Pierwsze utwory pisarki hołdowały modnemu wówczas estetyzmowi, sławiąc piękno w różnych postaciach - barwie, kształcie, dźwięku i brzmieniu. Estetyzm stanowił w pewnym sensie protest przeciwko pozytywizmowi i modernizmowi. Nałkowska okazała się także już w tych pierwszych powieściach i opowiadaniach mistrzem rysunku psychologicznego, szczególnie dotyczącego postaci kobiecych. W 1909 roku ukazał się także tom jej opowiadań Koteczka czyli białe tulipany, w 1910 roku wyszła powieść Narcyza, w 1913 roku nowele Lustra oraz powieść Węże i róże, drukowane na łamach "Sfinksa" - wydanie książkowe wyszło w dwa lata później. Wszystkie te dzieła, gorąco przyjmowane przez krytykę, jak i czytelników, zapewniły pozycję młodej pisarce w literaturze współczesnej.
 
"Nową próbą treści i formy stanie się dla Nałkowskiej doświadczenie wojny. Pierwszej wojny światowej. Rok 1914 zamyka wstępną młodzieńczą fazę jej twórczości dramatycznie i obcesowo. W spekulacyjny program buntu estetycznego uderza grom. Sprawy życia, sprawy świata nie dadzą się już omijać lub przyjmować wedle woli i uznania. Szturmują gwałtem" - pisał Wilhelm Mach w roku 1954 w przedmowie do Pism wybranych Nałkowskiej.
 
Sama pisarka przyznawała, że nowa seria jej książek jest inna, prawie jak gdyby pisał ją ktoś drugi. "Zobaczyłam rzecz dotąd mało mi znaną - cudze cierpienie". Z tych lat pochodzą książki takie jak Hrabia Emil (1920), noszący podtytuł romans współczesny czy opowiadania z tomu Tajemnice krwi (1917). W 1922 roku kazał się tom miniatur psychologicznych, głośne Charaktery, w 1924 roku słynna powieść Romans Teresy Hennert, przedstawiająca stosunki w Polsce powojennej, przynosząca ich analizę intelektualną.
 
Dzięki swemu drugiemu mężowi Janowi Gorzechowskiemu, noszącemu pseudonim "Jur", wsławionemu brawurowym uprowadzeniem 10 więźniów z Pawiaka w 1906 roku, a później legioniście i szefowi żandarmerii 1 Brygady, Nałkowska weszła w krąg ówczesnej elity rządzącej. Pobrali się w 1922 roku, przez kilka lat pisarka przebywała w Grodnie, gdzie sprawowała opiekę nad więźniami politycznymi. W 1928 roku Gorzechowski, mianowany komendantem Straży Granicznej, przeniesiony został do Warszawy; w rok później małżeństwo ich się rozpadło. Z tego okresu pochodzi piękna opowieść o domu rodzinnym Dom nad łąkami (1925), powieść internacjonalna, jak ją nazwała sama pisarka, Choucas (1927) oraz romans "prowincjonalny" Niedobra miłość (1928), podobnie jak i Romans Teresy Hennert, ukazujący środowiska ówczesnych sfer rządzących. Dwa jej dramaty Dom kobiet (1930) i Dzień jego powrotu (1931) stały się sukcesami scenicznymi, sztuki były grywane w kraju i poza jego granicami. Następnym wielkim sukcesem pisarskim Nałkowskiej była powieść Granica (1935), za którą pisarka otrzymała państwową nagrodę literacką w 1936 roku.
 
Nałkowska została członkiem Polskiej Akademii Literatury, działała w Związku Zawodowym Literatów Polskich i PEN Clubie, reprezentując ośrodek polski na wielu międzynarodowych zjazdach. Narastające na skutek wielkiego kryzysu przemiany społeczne w kraju skłoniły ją do ostrzejszego spojrzenia na rzeczywistość. Przejawem tego była przynależność do grupy literackiej "Przedmieście", skupiającej pisarzy ówczesnej lewicy, a przede wszystkim słynna powieść Granica. Zastanawiała się w niej Nałkowska nad problemem odpowiedzialności jednostki wobec społeczeństwa na przykładzie małżeństwa Ziembiewiczów i tragedii Justyny. Jaką miarą mierzy się wartość człowieka? Jaka jest granica odpowiedzialności i granica praw jednostki wobec innych? - oto zagadnienia stanowiące podstawę rozważań psychologicznych i społecznych pisarki. "To, czym jesteśmy dla ludzi, jest ważniejsze niż to, czym jesteśmy we własnych oczach". Granica była książką szeroko dyskutowaną, ukazała się też w 1938 roku w wersji filmowej. Następna powieść Niecierpliwi powracała do dawnych doświadczeń prozy psychologicznej.
 
Lata okupacji Nałkowska spędziła w Warszawie zarabiając na utrzymanie pracą w sklepie z tytoniem, jednocześnie uczestniczyła w tajnym życiu kulturalnym, skupiając wokół siebie pisarzy różnych pokoleń. Od 1943 roku zaczęła pisać i podjęła pracę nad powieścią Węzły życia , publikowaną na łamach tygodnika "Odrodzenie" w 1945 roku, wydaną w trzy lata później.
 
Nałkowska zamieszkała w Łodzi, brała udział w pracach Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, została posłem do Krajowej Rady Narodowej, weszła do zespołu redakcyjnego tygodnika "Kuźnica", była przewodniczącą Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej. Z jej wyjazdów do miejsc zbrodni i zetknięcia się z ofiarami hitleryzmu powstała książka Medaliony (1946), stanowiąca wstrząsającą relację o "czasach pogardy". Ponadto książka biograficzna dla młodzieży Mój ojciec (1953), wybór Charaktery dawne i ostatnie (1948), zbiór esejów i szkiców Widzenie bliskie i dalekie (1957).
 
Nałkowska nie ustawała w działalności, została posłanką na Sejm w kadencjach 1947-1952 i 1952-1954, działaczką Związku Literatów i PEN Clubu. W 1950 roku przeniosła się doi Warszawy, w 1953 roku otrzymała nagrodę państwową I stopnia. Zmarła 17 grudnia 1954 roku.
 
Wielkim wydarzeniem literackim stało się pośmiertne opublikowanie w 1970 roku Dzienników czasu wojny , kolejne tomy za lata 1899-1905 (1975), 1909-1917 (1976), 1918-1920 (1980) będących wymownym dokumentem i świadectwem epoki.
kamery, alarmy, anteny, monitoring naziemna telewizja cyfrowa, dekoder, stb, dvb-t, mpeg-4 montaż kamer, monitoring, montaż alarmów depilacja laserowa, usuwanie naczynek, mikrodermabrazja, usuwanie tatuażu depilacja laserowa, depilacja # # # # # #
administracja i realizacja stron